515. De levenslange vrijheidsstraf

Ook de meest ernstige misdadigers brengen we in Nederland niet ter dood, maar sluiten we op, voor de rest van hun leven. Over deze groep gedetineerden gaat dit nummer van de justitiële verkenningen van het WODC (2|2013, 165 pagina's). Ruimschoots aandacht wordt geschonken aan uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Schendt Nederland het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens door levenslange gevangenisstraffen in beginsel levenslang te laten duren? Het korte antwoord is "nee", maar hierbij zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen en dat gebeurt volop in dit nummer met veel bijdragen van deelnemers aan het Forum Levenslang.

Levenslange gevangenisstraf zonder enig uitzicht op vrijlating wordt binnen Europa als onmenselijk gezien. Er moet juridisch en feitelijk een mogelijkheid zijn om de tenuitvoerlegging te stoppen op het moment dat er in redelijkheid geen strafrechtelijk doel (straf, vergelding, afschrikking, bescherming) meer wordt gediend met verdere tenuitvoerlegging. Nederland kent als enige Europese land niet een vaste rechterlijke toets nadat x-jaar van de straf is uitgezeten. De enige way out voor een lifer in Nederland is het indienen van een gratieverzoek. Om een dergelijke rechterlijke toets in te voeren heeft het reeds genoemde Forum Levenslang een panklaar wetsvoorstel met toelichting opgesteld, waarbij wordt aangesloten bij de procedure van de voorwaardelijke invrijheidstelling. Over het rechterlijk advies dat hierbij wordt uitgebracht (historische achtergrond en het belang dat wordt gehecht aan het advies) bevat dit nummer overigens ook een interessante bijdrage.