529. De ongelovige Thomas heeft een punt

Een handleiding voor kritisch denken van de belgen John Braeckman & Maarten Boudry (2011, 346 pagina's). Dit is voor iedereen een nuttig boek  om te lezen, omdat het een basale bewapening geeft voor het detecteren van pseudowetenschap en klinkklare nonsens.

356. Debatteren om te winnen

Deze inleiding in "de kunst van het overtuigen" van Roderik van Grieken en enkele van zijn collega's van het Nederlands Debat Instituut (2011, 172 pagina's) heeft een harde kaft, is gedrukt op dik papier en biedt ruimte voor glossen door een ruime bladspiegel. De tekst is helder en heeft actuele voorbeelden (Sarkozy, Rutte, Berlusconi). Een prettig en snel door te akkeren boekje dus, maar een originele gedachte heb ik er niet in weten te bekennen. Logos, ethos, pathos, aptum; sinds de Grieken en Romeinen is er duidelijk weinig nieuwe theorie op het gebied van debatteren. Zolang de vaardigheid van het overtuigen echter zo moeilijk blijft als die is, zullen dit soort boeken blijven verkopen. Ook aan mij.

251. The Black Swan

Nassim Nicholas Taleb (NNT, *1960) zijn boek (2007) inspireert tot nieuw kritisch denken over kennis, kans en risico. De zwarte zwaan - tot aan de Europese ontdekking van Australië onvoorstelbaar - staat symbool voor de impact van hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenissen. Denk ook aan Karl Popper's falsificatietheorie. Betoogd wordt dat er veel vaker zeldzame en onwaarschijnlijke gebeurtenissen plaatsvinden dan we denken en dat deze veel grotere impact hebben dan we -  terugredenerend en rationaliserend - denken. We leven (steeds meer) in een Extremistan en niet in een Mediocristan; onze risico-inschattingen op grond van Gaussiaanse normaalverdelingen met standaarddeviaties voldoen niet bij sociologische en economische vraagstukken. Eigenlijk niet bij elk vraagstuk waar het niet gaat om fysieke objecten en hun eigenschappen (lengte van mensen, kansberekening met dobbelstenen), zonder de interacties. Omdat de experts bij onder meer financiële instellingen en overheidsinstanties zich wel baseren op dergelijke modellen gaat het om de zoveel jaar jammerlijk mis. Wat kunnen wij hieraan of hiermee doen volgens NNT? Sceptisch staan tegenover experts, je niet te druk maken over dingen die je niet kunt voorspellen, laat staan beïnvloeden, meer vertrouwen op eigen uitzoekwerk dan op foutloze wiskundige bewijzen en gebruik maken van de onontkoombare onzekerheden in het leven. NNT lijkt mij - op grond van dit deels autobiografische boek - in de dagelijkse omgang een vervelend, zelfingenomen mannetje, maar ik zal hem waarschijnlijk nooit ontmoeten en zijn toegankelijk geschreven boek is zeker een aanrader.

249. Met kracht van argumenten

Dit boek van Arend Soeteman (2010) is een inleiding tot het beoordelen van juridische argumentaties. Tijdens mijn opleiding zijn Aristotelische syllogismen, de cirkels van Euler, premissen, modus ponens, drogredenen, etc. ongetwijfeld ergens aan bod gekomen, maar het was goed hier nu dit studieboekje over te lezen. Aangezien het recht een argumentatief vak is, zou ik me hier verder in moeten verdiepen. Hopelijk helpt dit reeds mijn argumentatievaardigheid, produceer ik op mijn werk vanaf nu nog helderdere teksten en ontmasker ik alle redeneerfouten bij anderen!

P.S.: Bij een lezing over "Argumentatievisualisatie" heb ik gehoord dat er aardig wat softwarepakketten zijn om argumenten te structureren, toetsen en visualiseren: Araucaria, Belvedere, Cohere, Convince Me, Questmap, Rationale. Ik ga er eens eentje proberen op nuttigheid.