515. De levenslange vrijheidsstraf

Ook de meest ernstige misdadigers brengen we in Nederland niet ter dood, maar sluiten we op, voor de rest van hun leven. Over deze groep gedetineerden gaat dit nummer van de justitiële verkenningen van het WODC (2|2013, 165 pagina's). Ruimschoots aandacht wordt geschonken aan uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Schendt Nederland het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens door levenslange gevangenisstraffen in beginsel levenslang te laten duren? Het korte antwoord is "nee", maar hierbij zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen en dat gebeurt volop in dit nummer met veel bijdragen van deelnemers aan het Forum Levenslang.

Levenslange gevangenisstraf zonder enig uitzicht op vrijlating wordt binnen Europa als onmenselijk gezien. Er moet juridisch en feitelijk een mogelijkheid zijn om de tenuitvoerlegging te stoppen op het moment dat er in redelijkheid geen strafrechtelijk doel (straf, vergelding, afschrikking, bescherming) meer wordt gediend met verdere tenuitvoerlegging. Nederland kent als enige Europese land niet een vaste rechterlijke toets nadat x-jaar van de straf is uitgezeten. De enige way out voor een lifer in Nederland is het indienen van een gratieverzoek. Om een dergelijke rechterlijke toets in te voeren heeft het reeds genoemde Forum Levenslang een panklaar wetsvoorstel met toelichting opgesteld, waarbij wordt aangesloten bij de procedure van de voorwaardelijke invrijheidstelling. Over het rechterlijk advies dat hierbij wordt uitgebracht (historische achtergrond en het belang dat wordt gehecht aan het advies) bevat dit nummer overigens ook een interessante bijdrage.

514. De wielermaffia

Uitgebreide bekentenis van Tyler Hamilton over dopinggebruik tijdens zijn wielercarrière (2012, 314 p.). Zeer geloofwaardig door toon en gedetailleerdheid. Ontluisterend beeld van hoe verweven doping was met het professionele wielerpeloton en hoe gewoon het werd gevonden: "de banaliteit van het kwaad". Pijnlijk (crimineel?) hoe Lance Armstrong de boodschap van het boek heeft proberen te ontzenuwen om uiteindelijk wel te moeten toegeven dat hij een structurele gebruiker was en anderen aanzette tot vergelijkbaar gebruik.

Enige tekenen van dopinggebruik in de koers:
- plotse oplevingen in meerweekse koersen;
- aanvallen op onlogische posities;
- meer kleur in het gezicht.

513. Stoner

Hoe komt een uitgever op het idee om een oude titel van een overleden schrijver opnieuw uit te geven? Met dit boek van John Williams (1965, 322 blz.) is dat in elk geval met ongekend succes gebeurd. Alleen in Nederland zijn er al ruim 100.000 exemplaren van de nieuwe uitgave over de toonbank gegaan (of door de brievenbus). En ik snap het succes van deze 'verborgen klassieker van de Amerikaanse literatuur'. Het is het (fictieve) levensverhaal van William Stoner (1891-1955). Geboren als boerenzoon van een keuterboertje die zijn landbouwstudie stopt om zich te richten op de Engelse literatuur. Tot verdriet van zijn voor hun bestaan worstelende ouders. Stoners leven is ook - over het geheel genomen - niet gelukkig te noemen. Kennelijk trouwden mensen begin 20e eeuw maagdelijk, zelfs zonder echt gekust te hebben, zonder idee van elkaars persoonlijkheid en interesses. Haast onvoorstelbaar en een geheide weg naar veel huiselijk leed. Zo ook in Stoners huwelijk met zijn Edith.  Dochter Grace leidt ook onder de onbegrijpelijk verstoorde relatie tussen haar ouders. Misschien is dit onderdeel van het verhaal wel het meest treurig van het geheel: de overerfbaarheid van ongeluk. Ander leed voor Stoner zat in de moeizame omgang met de collegadocenten op Columbia University (die overigens voor mij onbegrijpelijk is; snapt iemand anders de link / band tussen docent Lomax en student Walker (anders dan dat ze allebei fysiek gehandicapt zijn)? [update: een vriendin zag er homo-erotiek in; kan zijn, heb ik die gemist?]). Wat Stoner wel heeft en houdt tot aan zijn dood is de liefde voor zijn vak. Beantwoorde liefde. Ook in een affaire wordt zijn liefde beantwoord, om vervolgens geforceerd te worden beëindigd door druk vanuit de universiteit. En dan wordt Stoner ook nog eens niet oud door kanker.

Dit op zichzelf weinig spectaculaire levensverhaal wordt in toegankelijke, mooie en precieze taal beschreven. Alleen de soms wat gedetailleerde noties over de literatuurstudie deden mij mijn leestempo af en toe wat versnellen.

Wat heeft het boek me uiteindelijk gebracht? Is het een boek dat mijn leven gaat veranderen - zoals de aanprijzing van Arnon Grunberg op de voorkant belooft? Misschien wel, in elk geval is het een menselijk verhaal dat inzicht geeft in de mogelijkheden van een mensenleven en in hoeverre je daarin zelf kan sturen (YOLO!). De mogelijkheden om controle te nemen over je eigen leven zijn nu - in de eerste wereld - ongekend veel groter dan toen. Dit is onlosmakelijk verbonden met de sterk toegenomen welvaart in de laatste 150 jaar (wat meer te danken is aan de landbouwkunde dan aan de literatuurstudie, maar dat terzijde).

512. Dune

De waterarme wereld van Dune komt echt tot leven, na een tijdje. In stijl en actie blijft dit bekendste science fiction werk van Frank Herbert (1965, 888 blz.) achter bij Asimov, maar het is zeker een groots epos. Net als bij veel scifi ligt de nadruk niet zozeer op de science, als wel op bijzondere kenmerken van mensen en samenlevingen, en wordt er dankbaar gebruik gemaakt van bekende verhalen en mythes (bijvoorbeeld een messias-achtig figuur die eenheid zal brengen in de hopeloos verdeelde werelden). Op voorhand ben ik niet overtuigd dat ik ook de andere Dune-delen moet lezen, maar wellicht 'overkomt' me dat komende jaren wel.

Vroeger - medio jaren 80 van de vorige eeuw - hadden we thuis het bordspel Dune. Hoe het spel verliep weet ik niet meer, wel weet ik dat het goed in elkaar zat en een plezier om te spelen was, ook zonder het boek ooit gelezen te hebben of de film gezien te hebben.

511. Lost Cat

Tijdens onze vakantie in San Francisco is dit autobiografisch boekje van schrijfster Caroline Paul, met tekeningen van levenspartner Wendy McNaughton (2013, 165 pagina's) aangeschaft. Harde kaft, dik papier, met een tekening van een kat op de voorkant en met als titelonderschrift "a true story of love, desperation and GPS-technology". Het verhaal speelt zich af in San Francisco en is eenvoudig. Een vrouw krijgt een ongeluk en zit noodgedwongen thuis. Juist dan verdwijnt een van haar twee katten om vijf weken later relaxed en goed verzorgd terug te keren. Het baasje probeert vervolgens met haar nieuwe liefde te achterhalen waar het kitty heeft uitgehangen. Dat lukt - spoiler alert! - uiteindelijk (door met buurtgenoten te praten). De zoektocht zelf is aardig beschreven en de tekeningen zijn meer dan aardig. Wat me echter vooral bijblijft is de zwakzinnigheid die katteneigenaren ten opzichte van hun katten ten toon kunnen spreiden en hoe eenzijdig die liefde lijkt te zijn. Ik ben daarop - vrees ik - geen uitzondering.

510. Ventoux

Boek van Bert Wagendorp (2013, 290 pagina's) over vriendschap, liefde en seks, wetenschap, journalistiek, misdaad en wielrennen. Verhaal over de uiteenlopende ontwikkelingen in de levens van vijf vrienden met veel plezier en in vlot tempo gelezen, ook al is het af en toe wat bij elkaar gezocht en - ondanks de gedichten, wetenschappelijke verhandelingen en filosofische quotes - wat oppervlakkig.

509. Recente ontwikkelingen in de forensische zorg

Wat is er fijner dan op een zonnige, vrije middag een justitiële verkenning te lezen over recente ontwikkelingen in de forensische zorg (116 pagina's)? Veel kan ik je vertellen, maar ik heb het toch maar gedaan. Augustus wordt als het zo doorgaat weer een topmaand qua aantal gelezen boeken.

508. 1001 days that shaped the world

Sinds 2009 ligt dit boek op het toilet ter lering en vermaak (2008, 962 pagina's, eindredacteur: Peter Furtado). De eerste jaren om tijdens deze verloren momenten willekeurig wat van geschiedenisbepalende gebeurtenis naar geschiedenisbepalende gebeurtenis te bladeren, maar daarna ben ik het structureel doorgegaan. Altijd interessant en zeker relevant voor wat broodnodig chronologisch inzicht in de geschiedenis.

507. Information is Beautiful

Visuele weergaven van informatie en ideeën door David McCandless (2009, 260 pagina's). Door de veelheid aan types weergave inspirerend. Sommige pagina's zijn universeel en tijdloos, maar een hoop toch ook tijdgebonden. Veler favoriet is links vs. rechts.

506. Merckx - half mens, half fiets

Indrukwekkende biografie van Eddy Merckx, geschreven door William Fotheringham (2012, 308 pagina's). Arbeidsethos, gedrevenheid, talent (en volgens deze auteur nooit een stimulerend middel...).