480. Van afspiegelen naar afrekenen?

Studieboekje over de toekomst van de Nederlandse democratie van Rudy Andeweg & Jacques Thomassen (Leiden University Press, 2011, 122 pagina's). Toegankelijk, inzichtelijk, relevant.

Hoofdstuk 1 - Democratie in NL: niets aan de hand?
Het kloofdenken: gaapt er een steeds breder wordende kloof tussen kiezers en gekozenen, een vertrouwensbreuk, een legitimiteitscrisis?

Wantrouwen is op zichzelf niet verkeerd: als burgers ontevreden zijn over regering of beleid, kunnen ze op een oppositiepartij stemmen.

Wantrouwen tegenover een politicus is prima. Tegenover alle politici, de politiek, is zorgelijker.

In Nederland is een royale meerderheid (70+%) tevreden over het functioneren van de democratie. Nederland is nog steeds een high trust samenleving. Jongeren zijn niet meer wantrouwend. Laag opgeleiden wel, maar nog steeds tevreden en geen dalende trend.

Is het wantrouwen door de jaren heen gelijk gebleven, maar wordt het nu als problematischer ervaren? Wat is de basis voor het geloof in de kloof?!
'De Pacificatie van 1917'

Vijf clusters van maatschappelijke uitdagingen:
1) individualisering (een geïndividualiseerde massa laat zich moeilijk afspiegelen),
2) horizontalisering van gezagsverhoudingen (het formele opleidingsniveau hoeft niet altijd samen te vallen met het daadwerkelijk behaalde niveau aan kennis en cognatieve vaardigheden; geen vanzelfsprekend automatisch respect),
3) globalisering (2/3 BNP uit im- en export),
4) multiculturalisering (1/5 allochtoon; 2% Turks, 2/3 Marokkaans),
5) mediatisering (centralisatie media-aanbod; toename toegenomen concurrentie en groeiende wederzijdse afhankelijkheid).

Hoofdstuk 2 - The Party is Over?
In 1848 paar duizend kiezers per vertegenwoordigers, nu zo'n 111.000 per Kamerlid).
Politieke partijen geven de burgers tussen burgers en politici vorm.

Hoofdstuk 3 - Verkiezingen: van volkstelling naar flipperkast
Bart Tromp: 'het enige dat nu nog de partijprogramma's bij elkaar houdt is het nietje...'
In 1970 werd de opkomstplicht afgeschaft.
Nog maar zo'n 2,5% van de burgers is lid van een politieke partij.
Kiezers niet als stuifzand alle kanten op, versnipperd en onvoorstelbaar (Schuyt): niet zelden partijen, maar zelden helemaal naar de andere kant van het politieke landschap.
Alle gevestigde partijen zijn 'catch all': steeds meer middenpartijen, kleine verschillen.
Tegenstelling van winnaars en verliezers van de globalisering.
De politieke agenda is niet bekend op het moment van de verkiezingen: afrekenen achteraf. Nog slecht 1 op de 5 regeringen behaalt kiezerswinst.

Hoofdstuk 4 - Parlement en regering: afscheid van dualisme
Dualistisch bestel (machtenscheiding tussen regering en kamer) of monistisch stelsel (kabinet en Kamermeerderheid zijn nauw verbonden).
Detailzucht van Kamerleden, aandacht over relatief kleine incidenten.
Het BPO (bewindspersonenoverleg) waarin de ministers en staatssecretaressen met de fractievoorzitters de agenda van de ministerraad doornemen.
'Sorrydemocratie': beschermd door de Kamermeerderheid hoeft de betrokkene de bewindspersoon slechts beterschap te beloven om niet te hoeven af te trekken.
3.000 schriftelijke Kamervragen per jaar.
Veel wetsvoorstellen zijn niet zo sterk ideologisch beladen.

Hoofdstuk 5 - Overheidsbeleid: de afstand tot de burgers
Democratie dient uiterlijk om een verbinding te leggen tussen de burgers en het beleid.
'de Vierde Macht': het gevoel dat de bureaucratie het beleid zonder veel inmenging van ministers en Kamerleden, laat staan burgers, vorm geeft.
Kiezers die een in sociaal-economisch opzicht linkse positie combineren met een in cultureel opzicht conservatieve positie hebben het vooral moeilijk politiek onderdak te vinden.
Belangenorganisatie als complementair / concurrerend met politieke partijen.
Interactieve beleidsvorming: meepraten.

Hoofdstuk 6 - Van afspiegelen naar afrekenen?
Samenwerking aan de top van de zuilen ging gepaard met passiviteit en volgzaamheid aan de basis; ontzuiling van de individuele burger.

479. 22-11-1963

Goed verhaal van Stephen King over een man die terug gaat naar het jaar 1958 (ja, dat kan met science fiction), met als doel de moord op Kennedy te voorkomen (2011, 888 pagina's). Meest aansprekend waren voor mij het overtuigende jaren '50-gevoel dat uit de pagina's opstijgt en de persoonlijke belevenissen van de hoofdpersoon. De te voorkomen moord op JFK is grote delen slechts op de achtergrond aanwezig, meer prominent komt aan bod de consequenties van tijdreizen. De alternatieve geschiedenis over wat er zou gebeuren als deze president niet zou zijn neergeknald, die richting einde van het boek er in een twintigtal pagina's doorheen wordt gejast, overtuigt mij niet. Totaaloordeel echter zonder meer positief. Ook positief is dat complottheorieën niet worden gevoed.

478. Trendanalyses 2013

Bladerboekje van het CCV over trends in 15 veiligheidsthema's, met grafiekjes en interviews met deskundigen (150 pagina's, 2013). De moeite en kosten van drukken wat mij betreft niet waard.

477. The Caves of Steel

Ruim een halve eeuw oud, maar niet gedateerd, spannend science fiction moordmysterie van Isaac Asimov (1954, 210 pagina's). Met robots. Tot nu toe is alles wat ik van (chemicus) nAsimov heb gelezen een aanrader.

157/1001. Dubbelspel

Klassieke roman van Frank Martinus Arion (1973, 324 pagina's) geeft een tamelijk onthutsend beeld van het leven op de Antillen in de jaren 70 van de vorige eeuw. Armoede, kansloosheid, losbandigheid, seks, drank en gokken, rangen en standen gebaseerd op status in plaats van kennis en kunde, onderdanige rol van vrouwen, over het geheel weinig echte wil om er reëel iets van te maken, van jezelf, van je eiland. Boosheid op de blanke onderdrukkers vanuit een slachtofferrol, maar ook latente revolutionaire gedachten. Wijze waarop de schrijver dit neerzet is knap. Levendige zinnen in een eigen stijl die mij wel aanspreekt. De hoofdpersonen - vier regelmatig dominospelende 'vrienden' - komen stuk voor stuk aan bod. Hun levens hangen op meer manieren met elkaar samen dan ze weten. De spanning die hieraan kleeft komt bij hun laatste dominomiddag tot ontploffing.

Speltip: Domino!

Recepttip: Sopa de mondongo!

156/1001. The Call of the Wild

Commercieel boekje van Jack London uit het begin van de twintigste eeuw (1903, 87 pagina's). Een grote, sterke hond, Buck, wordt ontvoerd uit zonnig Californië om als sledehond in de kou te werken. Door veel ontberingen en leed valt Buck steeds verder terug in primitief, wild hondengedrag. Geholpen door een Goed Mens ontsnapt hij aan zijn trekharnas en wordt hij uiteindelijk de onbetwiste leider van een roedel wolven. Opvallend hoe ik - zoals volgens mij veel mensen - rustig kan lezen over gruwelijkheden die mensen elkaar aandoen, maar het niet kan hebben als op papier honden of andere dieren leed aan wordt gedaan.

474. Lima Peru

Inspirerend boek met kunst en foto's uit en over Lima, Peru (edited by Mario Testino, 2007, 288 pagina's). Erg kleurrijk, high en low brow kunst. Kijkend naar de beelden kreeg ik een jaren '70 en '80 gevoel, maar het meeste werk is uit de jaren '00 van deze eeuw. Misschien moet ik toch maar zelf ook eens gaan kijken daar.

473. The Wealth of Nations

Publicist P.J. O'Rourke bespreekt in dit boek (2007, 224 pagina's) op luchtige toon de ideeën uit The Wealth of Nations (1776, heel veel pagina's) van de Schot Adam Smith. Vermakelijk om te lezen, maar ik voel me een beetje bekocht want (door de erg frivole toon?) beklijft niet goed wat deze ideeën precies waren, en wat de impact daarvan was in de wereldwijde politieke economie tussen eind 18e eeuw en nu. Hiervoor zijn de wikipedia-pagina's waarnaar de links op deze blogbijdrage voeren nuttiger.