366. Slagvaardig strafrecht

Dit rechtsvergelijkend onderzoek in Duitsland, Engeland / Wales, Frankrijk en Noorwegen onder leiding van de professoren Bleichrodt en Mevis doet verslag van een inventariserend onderzoek naar wettelijke voorzieningen om een snellere en effectievere reactie op een strafbaar feit mogelijk te maken en daarmee de slagvaardigheid van het strafrecht te verhogen (2011, 190 pagina's). Het onderzoek is verricht in opdracht van het WODC en hier te raadplegen. Onderwerp van studie waren: a. inventarisatie van vrijheidsbenemende en vrijheidsbeperkende mogelijkheden gedurende het strafvorderlijke onderzoek; b. vrijheidsbeperkende strafrechtelijke sancties; c. snelrecht; d. dadelijke uitvoerbaarheid.

Enkele conclusies op een rij:

- In alle onderzochte landen bestaan strafvorderlijke vormen van voorarrest, maar daar heeft daadwerkelijke opsluiting - door ruimhartiger gebruik van alternatieven - meer een ultimum remedium karakter dan in Nederland. Net als Nederland kennen alle landen voorwaardelijke veroordelingen en de meeste zelfstandige vrijheidsbeperkende sancties.

- De onderzochte landen kennen een vorm van snelrecht, maar de praktische betekenis van deze voorzieningen is veelal gering.

- In Engeland zijn vonnissen in de regel dadelijk uitvoerbaar. In het Franse en Noorse recht bestaat de (algemene) mogelijkheid om veroordelingen tot bepaalde sancties dadelijk uitvoerbaar te verklaren. Alleen Duitsland neemt de onschuldpresumptie heel strikt en kent geen uitvoerbaarheid bij voorraad.

- Kenmerken voor het Engelse recht is het uitgebreide en onoverzichtelijke stelsel van zelfstandige, rechterlijke bevelen. De Fransen doen ook iets en de Duitsers kennen met het "Polizeirecht" / "Sicherungsrecht" / "Ordnungsrecht" een systematiek waarmee de politie zelfstandige, niet-strafrechtelijke vrijheidsbeperkende maatregelen kan opleggen ter afwending van gevaar. Het Noorse recht is (Scandinavisch socialisme!) veel minder op afschrikking en controle van gedrag van burgers gericht en legt een sterke nadruk op adequate zorg aan een verdachte.

- Het EVRM geeft bij de vrijheidsbeperkende maatregelen weinig substantiele, algemene beperkingen. Ook niet bij vormen van dadelijke uitvoerbaarheid.

- Snelle bereikbaarheid van een rechter om tot een (voorlopige) maatregel te komen lijkt vaak van grotere betekenis dan snelle strafrechtelijke berechting.

- Interessant is hoe nadrukkelijk rechtsculturele karakteristieken een rol spelen bij het overwegen van mogelijkheden om de slagvaardigheid van het strafrecht te vergroten. Kort gezegd: elk land heeft zijn eigen systeem gekozen, waarin alles aan elkaar samenhangt; hierdoor kan niet zomaar een (veelbelovende) sanctie uit een ander stelsel worden overgenomen in Nederland.

Op 7 februari 2012 heeft de Minister van Veiligheid en Justitie het rapport aan de Tweede Kamer aangeboden, samen met een beleidsreactie.

365. The Homeland Directive

Deze fraaie, moderne strip ("graphic novel") van Robert Venditti & Mike Hudleston (2011, 154 pagina's) heeft een niet al te verrassend plot, maar is niettemin spannend en met een precies goed tempo.

Als delen van de Amerikaanse overheid terrorisme inzetten om de bevolking ervan te overtuigen dat ze voor hun eigen verdediging vergaand rechten op moeten geven, wie kan je dan nog redden?

364. How life imitates chess

Garry Kasparov heeft als hoogste rating 2851 bereikt. Dat is ruim 900 punten meer dan mijn hoogste rating ooit. Daarmee is de verhouding tussen hem (als Super Groot Meester) en mij (als oud-clubschaker) even groot als tussen mij en iemand die net de regels van het schaakspel beheerst. Op grond van dit verschil zou hij 100% van de partijen tegen mij winnen: we spelen feitelijk een geheel ander spel, op hetzelfde bord.

In 2005 is Kasparov gestopt als schaakprofessional en heeft hij zich gestort op de Russische politiek, in diverse bewegingen tegen de dictatoriale macht van Poetin en voor meer democratisch bestuur. Daarnaast is hij gaan schrijven. En ik moet zeggen, het is Kasparov in How life imitates chess gelukt een geslaagd boek te schrijven over de lessen die uit schaken en de schaakwereld getrokken kunnen worden voor persoonlijke ontwikkeling en voor het (strategisch) handelen in politiek en zakenleven. Hij is goed weggebleven van goedkope vergelijkingen tussen schaken / schakers en de rest van de wereld en hij weet met goede voorbeelden en aardige quotes over vroegere wereldkampioenen en grootheden uit de politieke geschiedenis de lezer te verrassen en te boeien. Het lezerspubliek is in beginsel trouwens groot omdat geen enkele kennis van de regels van het schaakspel nodig is om zijn verhaal te volgen. Ik denk echter dat toch met name de mensen die zijn opkomst in de jaren 80 en zijn heerschappij in de jaren 90 van de vorige eeuw hebben meegemaakt, dit boek (2007, 275 pagina's) zullen kopen.

363. Very Good, Jeeves!

Het laatste deel van de P.G. Wodehouse-omnibus "Life with Jeeves" (1930, 200 pagina's). Zie ook "Right Ho, Jeeves" en "The Inimitable Jeeves". Wederom heerlijk ontspannend.