275. The Rise and Decline of the State

Dit (studie)boek uit 1999 van de Israëlische professor Martin van Creveld behandelt de opkomst en ondergang van de natiestaat. Deze wereldwijde beschouwing uit sociaal, economisch, cultureel en militair perspectief is overtuigend en indrukwekkend, maar doordat in de verschillende onderdelen tot in behoorlijke detail de ontwikkelingen worden beschreven soms ook nogal taai. Het interessantste vond ik misschien wel de beschrijving van de neergang van de staat. Zouden we moeten vechten voor het behoud van de natiestaat?

 Ongerelateerd plaatje

Opbouw van het boek

1. Before the state: prehistory to AD 1300

Van stammen met sterke leiders naar stadstaten (zoals Athene) naar keizerrijken.

2. The rise of the state: 1300 to 1648

De monarchie triomfeert na strijd met de kerk, het keizerrijk, de adel en de steden.

3. The state as an instrument: 1648 to 1789

Opbouw van de bureaucratie, creatie van de infrastructuur van de staat (waaronder belastingheffing), het geweldsmonopolie, politieke theorievorming, publieke en private belang vallen samen in de Leviathan.

4. The state as ideal: 1789 to 1945

Transformatie naar de staat als doel in plaats van middel, disciplinering van het volk (door onderwijs, feestdagen, taal, gestimuleerd nationalisme, etc.), verdergaande belastingen, dienstplicht en 'total war'.

5. The spread of the state: 1696 to 1975

Naar Oost-Europa, het grote Britse Rijk en Amerika, Latijns-Amerikaanse diversiteit, frustratie in Azië en Afrika.

6. The decline of the state: 1975 to ...

De aftakeling van 'total war' door de atoombom en de wapenwedloop, de terugtrek van de verzorgingsstaat, internationale technologische ontwikkelingen, bedreigingen van de interne orde van de staat, het einde van het geloof. 
7. Conclusions: beyond the state
Wereldwijd opererende bedrijven, einde van de soevereiniteit van de natiestaat, supranationale organisatieverbanden, privatisering van het geweldsmonopolie, de staat als private partij, geprivatiseerde rechtspraak en gevangenissen, de kracht van guerrilla en terrorisme vs. de onmacht van megabommen, gated communities en het onvermogen van de staat om veiligheid van de bevolking te garanderen, een structurele onderklasse, netwerksamenleving, internet.